Dış Ticarette Uzmanlaşma ve Çeşitliliğin Büyümeye Etkisi:Türkiye Üzerine Bir Analiz
Anahtar Kelimeler:
Dış Ticaret, Uzmanlaşma, Çeşitlilik, Türk Ekonomisi, Ekonomik BüyümeÖzet
Klasik ekonomi yaklaşımı çerçevesinde ülkelerin büyüme ve kalkınma süreçlerinde dış ticaret oldukça önemli bir yere sahiptir. Ülke ekonomilerinin büyüme ve kalkınma tercihleri dış ticarette uzmanlaşma ve ürün çeşitliliği üzerinde belirleyici olmaktadır. Bir ülkede uzmanlaşmış olan ürünlerin imalatı ve ihracatını yapan firmalar bu alanda diğer firmalara karşı piyasada rekabet üstünlüğünü kazanmaktadırlar. Uzmanlaşılan üründe çeşitliliğin artması, aynı zamanda dış ticarette firmalara ve bu firmaların faaliyet gösterdikleri ülkelere rekabet üstünlüğü getirmektedir. Türkiye dış ticaret alanında 1980’lere kadar dışa kapalı ekonomi modelini kullandığı için ithalat-ihracat alanında büyük rakamlara ulaşamamıştır. 1980 ile birlikte Türkiye’de neo-liberal ekonomi politikalarının uygulanması ve dışa açık ekonomi modelinin benimsenmesi ile dış ticarette yıllar bazında artan oranlı bir gelişim göstermiştir. Bu çalışmada Türkiye’nin dış ticaretteki uzmanlaşma ve çeşitliliğinin ekonomik büyümesine olan etkileri 1995-2021 dönemi için ARDL modeli ile analiz edilmiştir. Türkiye’de dış ticarette uzmanlaşma ve çeşitliliğin büyümeye etkisi bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışmada bağımlı değişken Gayri Safi Yurt İçi Hâsıla ile bağımsız değişkenler İşgücü Verimliliği, Sermaye Stoku ve İhracat Çeşitlilik Endeksi arasında uzun dönemde pozitif yönde anlamlılık bulunmaktadır. Diğer değişkenler arasında uzun dönemde anlamlılık bulunmamıştır. Açıklayıcı değişkenlerin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla üzerindeki etkisine bakıldığında en büyük etkiye İşgücü Verimliliği değişkeninin sahip olduğu görülmektedir.
Referanslar
Akel, V. ve Gazel, S. (2014). Döviz kurları ile BIST Sanayi endeksi arasındaki eşbütünleşme ilişkisi: Bir ARDL sınır testi yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (44), 23-41.
Akın, T. ve Güneş, S. (2018). İhracatın niteliğindeki artışın dış ticaret haddine etkisi: Türkiye analizi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 448-462.
Bozkurt, H.Y. (2013). Zaman Serileri Analizi. Bursa: Ekin Yayınevi.
Çakır, A. (2012). Cari Açık - Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Çeştepe, H. ve Çağlar, O. (2017). Ürün sofistikasyonu ve ekonomik büyüme ilişkisi: Panel veri analizi.
Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(13), 992-1000.
Diler, H.G. (2006). Reel döviz kurları ve dış ticaret hadleri ilişkisi: Türkiye üzerine bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
Enders, W. (2010). Applied Econometric Time Series. New Jersey: John Wiley.
Eren, O. (2020). Reel döviz kurunun ikili dış ticarete etkileri: Türkiye örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Finans Enstitüsü, İstanbul.
Eryüzlü, H. ve Gültekin, Ö. (2021). Ekonomik karmaşıklık endeksi-ticari krediler ilişkisi: Türkiye örneği. ÇOMÜ, 2(3), 14-19.
Grancay, M., Grancay, N. ve Dudas, T. (2015). What you export matters: Does ıt really?. Contemporary Economics, 9(2), 233-244.
Greene, W.H. (2003). Econometric Analysis. 5th Edition, New Jersey: Prentice Hall Pub.
Gujarati, D.N. (2006). Temel Ekonometri. Ü. Şenesen ve G.G. Şenesen (Çev.), İstanbul: Literatür Yayıncılık.
Gülmez, A. (2015). Türkiye’de dış finansman kaynakları ekonomik büyüme ilişkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 139-151.
Güneş, S., Gürel, S.P. ve Cambazoğlu, B. (2013). Dış ticaret hadleri, dünya petrol fiyatları ve döviz kuru ilişkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(20), 1-18.
Hausmann, R., Hwang, J. ve Rodrık, D. (2007). What you export matters. Journal of Economic Growth, 12(1), 1-25.
Mınondo, A. (2010). Exports’ productivity and growth across spanish regions. Regional Studies, 44 (5), 569-577.
Oltulular, S. ve Terzi, H. (2006). Yüksek enflasyon enflasyon belirsizliğini artırıyor mu? İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 3, 1-22.
Pazarlıoğlu M. V. ve Gürler Ö.K. (2007). Telekomünikasyon yatırımları ve ekonomik büyüme: Panel veri yaklaşımı. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44(508), 35-43.
Pesaran M.H., Shin, Y. ve Smith, R.J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289–326.
Şahan, G. (2022). Türkiye’de Döviz Kuru Oynaklığı ve Dış Ticaret: ARDL Analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
Tatoğlu, Y. F. (2013). Panel Veri Ekonometrisi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Uluslararası Ekonomi, Finans ve Ticaret Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
